YURT DIŞINDAN ALINAN EMEKLİ MAAŞI HACZEDİLEBİLİR Mİ, NE KADARI HACZEDİLEBİLİR ?

Farklı çalışma türlerine göre çeşitli miktarlarda ve niteliklerde belirlenen emekli maaşları, yaşlılık döneminde kişinin geçimine büyük katkı sağlar. Ancak hem çalışma sürecinden gelen hem de daha sonra yapılan borçlar, bankaların özensiz kredi kartı dağıtması, herkesin cebinde en az beş-altı kredi kartı bulunması gibi sebepler emekli maaşında kesintilere neden olabilir. Genel kural İcra ve İflâs Kanunu’nun 83. maddesinde kısmen haczine izin verilen maaş kavramının içine “emekli aylıkları” da dahildir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 93 üncü maddesi hükmü gereğince her nevi emekli maaşlarının haczedilmesi mümkün değildir. Emekli maaşı, sadece belirli borçlar için ve belli miktarlarda haczedilebilir. Bunun yanında maaştan kesinti yapılabilmesi için emeklinin yazılı rızası gereklidir. Peki insanların kafasını karıştıran ve yazımızın da konusu olan soru, yurt dışından alınan emekli aylığının haczi mümkün müdür?

Kanun’da emekliler arasında memur, işçi veya bağımsız çalışan emeklisi ayrımı yapılmadan, bütün emekliler için geçerli bir düzenleme yapılmıştır. Emekli maaşlarının tamamı haczedilemez olarak kabul edilmiş ve kısmen de olsa haczedilmelerine imkan tanınmamıştır. Kanun’un 88. Maddesi hükmü gereğince takip ve tahsili gereken alacakları ve nafaka borçları için haciz yasağı söz konusu olmazken, diğer sebeplerden kaynaklanan borçlarda da emekli maaşına haciz konulabilmesi için, borçlunun hacze muvafakat etmesi gerekmektedir.

Yurt dışı kaynaklı (örneğin yabancı ülkelerin sosyal güvenlik kurumları, mülga 507 sayılı Kanun’un kapsamına girmeyen vakıflar ve sandıklar ile sigorta şirketleri tarafından) ödenen emekli aylıkları, 5510 sayılı Kanun’un 93. maddesinde yer alan haciz yasağı kapsamına GİRMEMEKTEDİR. Bu nedenle bu kurumlar tarafından ödenen emekli aylıkları gerek İİK gerekse 6183 sayılı Kanun uyarınca kısmen haczedilebilir. Fakat yurt dışı kaynaklı kurumlardan alınan emekli maaşının tümü haczedilebilir mi?

Her ne kadar yurt dışından alınan emekli maaşının tamamının haczini engelleyen özel bir yasa hükmü bulunmadığından bahisle yurtdışı emekli maaşlarının tamamının haczedilebileceğine dair Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin eski tarihli içtihatları bulunmakta ise de; Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun önüne gelen benzer bir konuda verdiği 2009/12-166 E.sayılı, 10.6.2009 tarihli kararından sonra bu görüş değiştirilerek yurtdışından bağlanan emekli maaşları İİK.nın 83. maddesi kapsamında değerlendirilmeye başlanılmıştır.

İcra ve İflas Kanununun borçlunun, yurt dışından almış olduğu emekli aylıklarının haczedilip haczedilemeyeceği konusunda herhangi bir açık hükmü bulunmamakla birlikte, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 10.06.2009 gün ve 2009/12-166 E., 2009/254 K. sayılı kararında,

"maddedeki maaş ve ücret kavramı, sınırlayıcı bir açıklama bulunmadığından geniş yorumlanarak, ne şekilde adlandırılırsa adlandırılsın borçlunun bedeni veya fikri çalışmasının karşılığı olan her türlü ücret ödemesinin bu kavram içinde değerlendirilmesi gerektiği belirtilerek, borçluya yurt dışından bağlanan ve yurt dışı sigorta mercii tarafından ödenmekte olan emekli maaşıyla ilgili olarak 2004 sayılı Kanunun 83.maddesi hükmü gözetilerek, icra müdürlüğünce borçlunun ve ailesinin geçinmesine yetecek miktar belirlenerek, kalan kısmının haczinin mümkün olduğu gözetilmeksizin, aylığın tamamı üzerine haciz konulmasının hatalı olduğuna" karar verilmiştir.

Yargıtay Genel Kurulunun kararında da belirtildiği üzere borçlunun yurt dışından aldığı emekli maaşlarının, İcra ve İflas Kanununun 83. Maddesi kapsamında değerlendirilmesi gerektiği ve bu bağlamda İcra Müdürlüğünce borçlunun ve ailesinin geçimleri için gerekli olan tutar belirlenerek söz konusu aylıkların haczine karar verilmesi gerektiği, belirtilmiştir.

Yargıtayın yerleşik içtihatları ile her ne kadar yurt dışı kaynaklı alınan emekli maaşının tamamına haciz konulamayacağı sabit olsa da ve borçlunun ve ailesinin geçimleri için gerekli olan tutar belirlenerek bu sınır aşılmadan hakkaniyete uygun şekilde haciz konması gerekmekse de icra memurları tarafından hatalı işlemler yapılarak borçlunun yurt dışından aldığı emekli maaşının tamamına veya geçinmesi için gereken bir tutar hesaplanmadan emekli maaşının çoğuna haciz ve bloke konmaktadır.

Hatalı bir şekilde tamamına veya emeklinin geçinmesi gereken tutar hesaplanmadan maaşının çoğuna konan haciz ve blokenin kaldırılması adına borçlu icra dairesine başvursa da çoğu zaman borçlunun talepleri reddedilmektedir. Borçlunun taleplerinin reddedilmesi üzerine borçlu "İcra Memur Muamelesini Şikayet" yoluna giderek üst mahkeme olan İcra Hukuk Mahkemesi başvurmak zorunda kalmaktadır. İcra Hukuk Mahkemesi kararı ile hatalı işlemin sonuçları ortadan kaldırılmakta ve yurt dışı emekli maaşının tamamına veya fazlasına konmuş haczin kaldırılmasına ve borçlunun ve ailesinin geçimleri için gerekli olan tutar belirlenerek söz konusu maaşın haczine karar verilmektedir.

İcra Dairesi'nin hatalı eylemleri nedeniyle emekli maaşına konan haciz ve blokenin kaldırılması işlemleri ve akabinde haczin kaldırılması adına üst mahkeme olan İcra Hukuk Mahkemesi'nde açılan İcra Memur Muamelesini Şikayet davalarının açılması oldukça detaylı ve uzmanlık gerektiren bir süreçtir. Tüm bu haciz ve blokenin kaldırılmasını süreci, gerekli davalarının açımı ve diğer hususlarda bilgi almak için iletişim bölümünden tarafımıza ulaşabilirsiniz.