HAGB Neden Kalktı ? Ne zaman Kaldırılacak ?

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Nedir?

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (HAGB), sanığın yargılandığı suçtan dolayı mahkûm edilmesi halinde, cezanın infazının ertelenmesi ve belirli bir süre içinde yeni bir suç işlememesi kaydıyla cezanın ortadan kaldırılması anlamına gelir. Sanığa 2 yıl veya daha az hapis veya adli para cezası verilmesi halinde, mahkeme hükmün açıklanmasını geri bırakabilir. Bu karar, sanığın 5 yıl içinde başka bir suç işlememesi şartına bağlıdır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, sanığın ceza almaktan kurtulması anlamına gelmez, sadece cezanın infazının ertelenmesi demektir. HAGB kişiye bir ceza vermekten ziyade, ceza tehdidi altında tutarak sanığın tekrar topluma kazandırılmasını ve sanığa ikinci bir şans verilmesini sağlar.

İptal Başvurusunun Sebepleri

Trabzon 2.asliye mahkemesinin hükmün açıklanmasının geriye bırakılmasının kaldırılması için Anayasa Mahkemesinde başvuruda bulundu ve iptalini istedi. Bu başvurunun sebebi HAGB düzenlemesinin kasten adam yaralama ve görevi yaptırmamak için direnme suçlarının mağdurlarına yeterli güvence sağlamaması, suçu işleyen faillerin cezadan muaf tutulması ve devletin kişinin maddi manevi ve varlığını koruma ve geliştirdiği yükümlülüğü yerine getirmemesi ve bu durumun anayasanın 17.maddesine aykırı olduğu ileri sürdü.

HAGB Neden Kaldırıldı?

Anayasa mahkemesi bu kararda sanığın suçu işlediğine dair bir beyanda bulunması gerektiğini ve bu beyan yüzünden temyiz vazgeçtiğini, itiraz yolunun yeterli güvence sağlamadığına ve yeterince iyi denetim yolunun olmadığını ve mahkûmiyet hükmü bulunmayan sanığın bir mahkûmiyet tehdidi karşısında savunmasız bırakıldığı da ifade etti. Anayasa Mahkemesi, bu kararın niteliğini dikkate alarak, daha önce verdiği birçok kararda, HAGB kurumunun işkence ve kötü muamele suçlarında uygulanmasının sanığın gerçek bir ceza çekmemesine yol açtığını belirtmiştir. Mağdurun rızası ya da manevi bir tazminatın da gözetilmediğini belirterek, bu kararın mağdur için yeterli ve etkili bir giderim oluşturmadığını ifade etmiştir.

HAGB düzenlemesi, failin kamu görevlisi olup olmadığına göre farklılık göstermektedir. Failin kamu görevlisi olmadığı hallerde, devletin daha fazla takdir hakkı kullanabileceği belirtilmektedir.

Failin kamu görevlisi olması, hukuka aykırı ve son derece ciddi bir suç işlemesi halinde, bu suçun hiçbir şekilde hoş görülemeyeceği dikkate alınmalıdır. Bu bağlamda, kamu görevlisinin işkence veya kötü muamele gerçekleştirdiği tespit edilen durumlarda, failin fiili olarak cezasız bırakılmaması gerekir. HAGB kurumunun, kamu görevlisinin görevi sebebiyle işlediği ve Anayasa’nın 17. maddesi anlamında işkence, eziyet ve kötü muamele kabul edilen suçlar bakımından uygulanmayacağına dair yasal düzenlemenin bulunmadığı görülmüş; ceza mahkemelerinin uygulamalarının da bu sorunu çözemediği anlaşılmıştır. Bu durum Anayasa’nın devlete yüklemiş olduğu faillere fiilleriyle orantılı cezalar verilmesi ve mağdurlar açısından uygun giderimin sağlanması yükümlülüğü ile bağdaşmamaktadır.

Ayrıca HAGB düzenlemesinin kamu otoritelerinin keyfi davranmasına engel olamadığını ve temel hak ve özgürlükleri, özellikle de ifade özgürlüğü ve toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkını olumsuz etkilediği ifade etmiştir. Açıklanan bu sebeplerin Anayasanın 13, 17, 35 ve 36. maddelerine aykırı olduğunu belirtmiştir.

İPTAL KARARI NE ZAMAN YÜRÜRLÜĞE GİRECEK?

Bu fıkraların iptal edilmesi, hukuki bir boşluk doğuracaktır. Bu nedenle, iptal kararı, Resmi Gazete’ de yayınlandıktan 1 yıl sonra yani 1.07.2024 tarihinde yürürlüğe girecektir. Bu tarihten önceki ceza yargılamaları, iptal kararından etkilenmeyecektir .

Bu düzenleme, ceza yargılamasında önemli bir yer tutmaktaydı. HAGB kurumunun sanık lehine mi aleyhine mi olduğu konusu sıkça tartışılmıştır. Ancak iptal kararı ile HAGB kurumunun ortadan kalkması, ceza yargılamasını önemli ölçüde etkileyecektir.